Bugün artık şizofreniyi bir hastalık olarak nitelendiriyoruz ve tedavisinde de antipsikotik dediğimiz ilaçları kullanıyoruz.
Ancak bugün tarif edilen şizofreni tam olarak tarife uyan bir hastalık mıdır yoksa farklı şikâyet kümelerinin yan yana gelmesinden kaynaklanan bir durum mudur?
İlerleyen yıllarda bugün şizofreni diye tanımladığımız durumun aslında tam da doğru tarif edilmediği ortaya çıkabilir.
Bütün bunların ötesinde, şizofreni çok farklı tip ve şekillerde kendini göstermektedir. Bunların hepsinin ‘’aynı şizofreni’’ olarak tedavi edilmesi de doğal olarak sorgulanmalıdır. Yani şizofreninin ya da daha geniş bir rahatsızlık grubu olan psikozun ön belirtileri olan birisinin, defalarca şizofreni geçiren hastayla tedavide aynı yaklaşımın yapılması doğru değildir. Yani rahatsızlığı hafif olan hasta ile gerek hastalık gerekse çok dikkatli kullanılmayan ilaçlardan dolayı bir ‘’beyin tükenmesi’’ yaşayan hastanın benzer şekilde tedavi edilmesi doğru olmayacaktır.
Geçmişte de günümüzde de hastane tedavisi ne yazık ki hastaların bireyselliklerinin kaybedildiği tedaviler haline gelmiştir. Yatak sayısındaki kısıtlılıklar ve hasta yakınlarının çabuk tedavi beklentileri ilaçların daha çok kullanılmasına yol açmıştır.
Bugün hastanede istem dışı yatan bir hasta, ismi olan bir bireyden çok, adı olan bir hastadır. Ona yaklaşımda hasta olarak yapılmaktadır. Hâlbuki çok net olarak fark edilmesi gereken, özellikle aşırı zarar verme eğiliminde olmayan hastalar, daha duygusal olarak olumlu, bire bir ilgilenilen, az sayıda hastanın olduğu ortamlarda, olumlu aile desteği ile çok daha az dozda ilaçla tedavi edilebilir.
Hastalığın erken başlangıç bulguları ya da şizofreni ön başlangıç şikâyetleri olanlarda, ilaçsız ama birebir, terapötik yaklaşımların denenmesi ve olumlu sonuç alma ihtimalleri göz önüne alınmalıdır.
Bugün ülkemizde, geç de olsa toplum psikiyatristine (toplum içinde hastayı tedavi etme) geçiş yapan, toplum ruh sağlığı merkezlerinde hastaya daha olumlu koşullarda destek verilmektedir. Bu da ilaç dozlarının daha az kullanılmasına yol açacaktır.
Ayrıca, özellikle şizofreni tedavisinde kullanılan antipsikotik ilaçların nörotoksik (sinir hücresi üzerinde olumsuz etki) yan etkilerinin düşünerek de mümkün olan en küçük dozlarda tedavi, hasta için uzun planda faydalı olacaktır.
Seyri çok iyi giden, az ya da hiç hastalık tekrarı olmayan gruplarda ilaçsız ama duygusal ve ortam desteğinin yüksek olduğu tedaviler denenebilir.
İlaç ve girişimsel tedavilerle, baskın bir psikiyatrik tedavi yaklaşımının hâkim olduğu günümüzde, ilaçsız tedavi ya da çok az ilaçla tedavi çalışmaları ön plana çıkamamaktadır. Aslında hem psikiyatrik olarak hem de duygusal ve kurumsal olarak iyi destek alan, her ihtiyaç duyduğu anda tedavi ekibine ve psikiyatristine telefonla ulaşan hasta, doğal olarak daha az ilaçla daha iyi tedavi olacaktır.
|