PSİKİYATRİK İLAÇ YAN ETKİLER
Kullanımı yaygın olan birçok psikiyatrik ilacın yan etkileri genetik yapısı farklı olduğu için aslında toplumdan topluma değişmektedir.Bundan dolayı amerikadaki siyahi bir bireyde ortaya çıkan yan etki ile bir ülkemiz vatandaşında ortaya çıkan yan etki birebir değildir.Olması da beklenemez.Ancak Türkiye’de psikiyatrist doktorların gördükleri yan etkileri Sağlık Bakanlığı’nın ilgili bölümüne bildirme alışkanlıkları da bulunmadığından, ülkemize özgü yan etkiler ve farklı sıklıklar görülmesine rağmen kayda geçmemektedir. Burada kişisel tecrübe ve uzun süreli tedaviler sonucu oluşan psikiyatrik ilaçlarla ilgili bilgi birikimimi uluslararası yayınlarla beraber derledim.
DEPRESYON İLAÇLARI YAN ETKİLER
Antidepresanlar en sık kullanılan psikiyatri ilaçları olması dolayısı ile kullananların yan etkileri en sık yaşadıkları gruptur. Hemen hemen hepsi karaciğerde parçalandıklarından karaciğer üzerine etkileri olabilir, ancak bunlardan bazıları karaciğer üzerine çok az etki yapar, bazılarının etkileri ise yoğundur. Burada şu nokta önemlidir, aslında aldığımız besinler örneğin et , sütte bulunan proteinler de , antidepresanlar gibi moleküler maddelerdir ve aşırısı karaciğeri etkileyebilir. Çünkü karaciğer , enzim denilen içindeki maddelerle , önce mideden geçip ve bağırsaklardan emilen maddeleri parçalayıp , onları vücudun değişik organ ve dokularında kullanılabilir hale getirir. Genetik (kalıtsal ) ve kişiden kişiye bu enzimler (ilacı da parçalayıcı yapı) farklı olduğu için, psikiyatrik ilaç yan etkileri ve etkileri kişiden kişiye değişiklikler gösterir. Onun için komşuya yan etki yapmayan ilaç sizde aşırı yan etki yapabilir. Kişilerin psikolojik yapıları dolayısı ile de yan etkiye hassasiyetleri farklıdır. Örneğin plasebo ( içinde ilaç bulunmayan ilaç görünümünde tabletler) alan kişilerde bile ilaç yan etkileri görülebilir. Bu bireylerin yan etki göreceğim kaygılarının yan etki oluşmasında ne kadar etkin olduğunun bir göstergesidir.
Buradaki tüm bilgiler özettir, her hastanın ilacı ile ilgili yan etki bilgilerini kendi doktorundan alması gerekir. Bir tıp doktorunun reçetesi olmadan ilacı kendi kendinize veya tavsiye ile ilaç almanız zararlıdır.
Genel olarak psikiyatrik ilaç yan etkileri ilk 3-5 gün içinde oluşur, zamanla bu ilk yan etkiler azalır. Doz artışlarında , yeniden yan etkide artış olabilir. Daha önce psikiyatrik ilaç kullananlarda yan etki daha az, bu tarz ilaçları hiç kullanmamış olanlarda başlangıçta daha önce kullananlara göre daha fazla yan etki görülebilir. Psikiyatrik ilaçların uzun süre sonra oluşabilen yan etkileri de vardır.
FLUOKSETİN
Piyasa ismi:Prozac, Depreks, Fulsac , Zedprex vs.
Başlangıçta tek başına kullanılırsa hafif sıkıntı,kaygı artışı yapabilir, buda çarpıntıya neden olabilir.Bu geçici bir durumdur.Aç karnına alınması mideyi etkileyebilir.İştah arttırıcı bir özelliği yoktur.Uyku hali yapmaz.Hatta geç saatte alınırsa uykuyu bozabilir.Cinsel isteksizlik ve cinsel problemlere neden olur.Hafif unutkanlık yapabilir.Başağrısı yapabilir.İdrar yapma sıklığını arttırır.Kanda sodyum seviyesini düşürebilir.
SİTOLAPRAM, ESİTOLAPRAM
Piyasa ismi: Cipram, Cipralex, Secita, Citara, Citol, Citoles, Citolap vs.
Hafif ile orta derecede kilo artışı yapabilir. Gece uykunun erken gelmesine neden olabilir. Hafif gün içi halsizlik yapabilir.Yaşlıda katarakt riskini arttırır.Cinsel isteksizlik ve cinsel problemlere neden olur.Hafif unutkanlık yapabilir. Kanda sodyum seviyesini düşürebilir.
SERTRALİN
Piyasa ismi: Lustral, Selectra, Seralin, Misol vs.
Diş gıcırdatmasına neden olabilir.Esneme yapabilir.Kolesterol artışına neden olabilir.Uykusuzluk ve bulantıya neden olabilir.Başlangıçta tek başına kullanılırsa hafif sıkıntı,kaygı artışı yapabilir, böylece çarpıntıya neden olabilir.Bu geçici bir durumdur. Cinsel isteksizlik ve cinsel problemlere neden olur.Hafif unutkanlık yapabilir. Kanda sodyum seviyesini düşürebilir. Başağrısı yapabilir.Esneme ve el ayakta uyuşma hissi yapabilir
FLUVOKSAMİN
Piyasa ismi: Faverin, Fluvamteva, Revoxin
İlk günlerde kaygı artışına neden olabilir.Özellikle yüksek dozlarda mide bulantısına neden olabilir.Bireyin kullandığı diğer ilaçlarla etkileşime girerek önemli yan etkiler oluşturabilir.Kilo aldırma etkisi belirgin değildir.
MİRTAZAPİN,MİANSERİN
Piyasa ismi: Remeron,Tolvon,Zestat, Velorin vs.
İştahı en çok arttıran antidepresandır.Belirgin kilo artışına neden olur.Diabet(şeker hastalığı) eğilimi yada diabeti olanlarda şeker sorunlarını artırır.Kan hücrelerinde düşüşe neden olabilir.Rüya artışını oluşturur. Halsizlik ve ağız kuruluğu yapar.Özellikle bacaklarda şişmeye (ödem) neden olabilir.
PAROKSETİN
Piyasa ismi: Seroxat, Paxil, Paxera, Xetanor vs.
Yavaş yavaş kilo alımına sebep olur.Aylar içinde kişi farkında olmadan istemediği kilolara ulaşabilir.En yoğun cinsel isteksizlik ve cinsel yan etki oluşturan depresyon ilacıdır.Halsizlik yapar.Reflekslerde azalmaya neden olabilir. Kanser ilaçları ile olumsuz etkileşime girer.Ağız kuruluğu, kabızlık ve geçici görme bulanıklığına neden olabilir. Kolesterolü arttırır.Başağrısı,terleme ve titreme yapabilir.Esneme ve kabuslarda artışa neden olabilir. İdrar zorluğu yapar.Unutkanlık görülebilir.
VENLAFAKSİN,DESVENLAFAKSİN
Piyasa ismi: Effexor, Veniba, Venegis, Pristiq vs.
Uyku yapmaz.İştah artışı ve kilo alımına çok az neden olur.Aşırı terlemeye neden olabilir.Karaciğer üzerine etkisi diğer antidepresanlara göre daha fazla olabilir.Yan etkiler doz artışı ile değişip artabilir.Uzun süreli kullanımdan sonra aniden kesilirse, kesilme belirtilerine neden olabilir.Bulantı ve kolesterol artışı yan etkilerdendir.Ağız kuruluğu, kabızlık ve geçici görme bulanıklığına neden olabilir. İdrar zorluğu yapar. Tansiyon artışına sebep olabilir.
DULOKSETİN
Piyasa ismi: Cymbalta, Dulester , Duxet , Nexetin vs.
Karaciğer üzerine etkisi diğer antidepresanlara göre daha çoktur. Yurtdışı verilerde bulantıya daha çok neden olduğu bilgisi vardır, ancak bu yan etkinin ülkemizde daha az rastlanıldığını düşünüyorum. Uzun süreli kullanımdan sonra aniden kesilirse, kesilme belirtilerine neden olabilir.Ağız kuruluğu, kabızlık ve geçici görme bulanıklığına neden olabilir. İdrarda zorlanma olur. Tansiyon artışı olabilir.Başağrısı görülebilir.
MİLNACİPRAN,LEVOMİLNACİPRAN
Piyasa ismi: Ixel, Fetzima
Uyarıcı bir antidepresandır.Böbrek sorunu olanlarda tercih edilmemelidir.Ağız kuruluğu, kabızlık ve geçici görme bulanıklığına neden olabilir. İdrar zorluğu yapar. Tansiyon artışı olabilir.
TRAZODON
Piyasa ismi: Desyrel
Sabah alınan dozlardan sonra uyku hali ve halsizlik yapabilir.Gece uykusunu arttırır. Cinsel istek artışına neden olur.Erkekte nadir de olsa cinsel organ üzerine olumsuz etkisi olabilir.Burun tıkanıklığı yapabilir.
VİLAZODON
Piyasa ismi: Viibryd
Yan etkilerinden bulantı ve ishal ön plana çıkmaktadır.
REBOKSETİN
Piyasa ismi: Edronax
Başlangıçta tek başına alınırsa en sık sıkıntı ve çarpıntı yapan antidepresandır. İştahı azaltır. Uyanıklılık yapar.Ağız kuruluğu, kabızlık ve geçici görme bulanıklığına neden olabilir. İdrar zorluğu yapar. Başağrısı , titreme ve ellerde uyuşma yapabilir.
BUPROPİON
Piyasa ismi: Wellbutrin, Aplenzin
İştahı azaltır,uyanıklılığı arttırır,sigara isteğini azaltır.Yüksek dozlarda epilepsi(sara) nöbetine yol açabilir.Cinsel yan etkisi azdır.Titreme ve ağız tadında değişim görülebilir.Ciltte döküntü oluşabilir.
AGOMELATİN
Piyasa ismi: Valdoxan
Karaciğer üzerine en olumsuz etki yapan antidepresandır.Doz arttıkça karaciğer üzerine olumsuz etkisi artar.Cinsel yan etkisi azdır.Uykuyu düzenler.Bulantı ve başağrısı yapabilir.
TİANEPTİN
Piyasa ismi: Stablon
Başlangıçta uyku problemi ve rüya artışı olabilir.Böbrek rahatsızlığı olanlarda dikkat edilmelidir.Yeşil reçeteye tabi tek antidepresandır.
KLOMİPRAMİN
Piyasa ismi: Anafranil
Halsizlik,uyku hali yapabilir.İştahı ve kiloyu arttırır.Kadınlarda göğüs büyümesine yol açabilir.İleri dozlarda belirgin ağız kuruluğu, kabızlık,terleme ve geçici görme problemlerine yol açabilir. İdrar zorluğu yapar.Kulak çınlaması ve tansiyon düşüşü görülebilir.Karaciğer üzerine etkisi vardır.
İMİPRAMİN,DESİMİPRAMİN
Piyasa ismi: Tofranil, Desimipramin
Uykuyu arttırmaz.Kilo üzerine belirgin etkisi yoktur. İleri dozlarda belirgin ağız kuruluğu, kabızlık,terleme ve geçici görme problemlerine yol açabilir. İdrar yapma zorluğu yapar.Karaciğeri etkiler.
AMİTRİPTİLİN
Piyasa ismi: Laroxyl
Halsizlik ve uyku hali ve kilo alımı yapar. Ağız kuruluğu, kabızlık ve geçici görme bulanıklığına neden olabilir. İdrar zorluğu yapar.
MAPROTİLİN
Piyasa ismi: Ludiomil
Canlandırıcı etkisi vardır ve kaygıyı başlangıçta arttırabilir.Uykusuzluk yapabilir.
MOKLOBEMİD
Piyasa ismi: Aurorix
Diğer psikiyatri ilaçları özellikle antidepresanlarla kötü etkileşir.Uykusuzluk yapabilir.
OPİPRAMOL
Piyasa ismi: İnsidon, İnsomin, Deprenil
Halsizlik ve uyku hali yapabilir.
|