Tüm ruhsatlı ilaçlarda olduğu gibi psikiyatrik ilaçların da içinde ‘’prospektüs’’ dediğimiz ve ilacın etki ve yan etkileri de dahil olmak üzere ilacın birçok özelliğini tanıtan bir yazılı kağıt çıkar. İlaç alan birçok kişi bu kağıda bakarak ilaç yan etkilerini kontrol etmektedir. Aslında bu yazılı kağıtlar bir anlamda, ilaç firmalarının hasta ile yaptıkları hukuki sözleşme niteliğine de bürünmüştür. Yani ilaç firmaları, ‘’biz size bu yan etkileri bildirdik, bundan sonra sorumluluk size ve doktorunuza aittir’’ demeye getirmektedirler.
Prospektüslerde yazılanlar, birçok hasta için ilacı kullanmada caydırıcı da olabilmektedir. Ve bu anlamda zarar verici de olabilirler. Çünkü pospektüste yazan yan etkilerin hepsi, bir kişide aynı anda çıkmaz. Bireyin genetik yapısına bağlı olarak bazıları bir bireyde yaşanabilir. Bazıları ise yaşanmaz. Yaşansa bile şiddeti farklı olabilmektedir. Ayrıca, ilaçlarların yan etkileri ile ilgili yapılan çalışmalarda Anglosakson ülkeler ağırlıklı olmakta. Buradaki sorun, bu ülkelerin bireylerinin, özellikle genetik farklılıktan kaynaklanan, ilaçları parçalayan karaciğer enzimleri Türkiyedeki hastalardan farklı olduğu için, ülkemizdeki hastalar aynı yan etkileri farklı derecelerde yaşıyabilmektedirler.
Ayrıca, ülkemizde psikiyatrik ilaç yan etkilerinin, doktorlar tarafından Sağlık Bakanlığına çok nadir olarak bildirildiği de bilinmektedir. Bunun ötesinde, her ne kadar psikiyatrik bir ilaç hasta kullanımına sunulmadan önce büyük çapta araştırmalardan geçse bile yine de ilacın yan etkileri gerçek düzeyde, eczanelerde satılmaya başlamasından sonra anlaşılabilmektedir. Çünkü eczanelerde satılmadan önce yapılan araştırmalarda, deneklerden birçoğu toplumun her hasta kesimini kapsamamaktadır.
Örneğin, önemli kalp rahatsızlığı olanlar araştırmaya alınmayınca, bu kişilerin psikiyatrik bir rahatsızlıkları olduğunda, ilacın yan etkisi ancak o zaman ilaç kullanılmaya başlandığında anlaşılmaktadır. Yani, prospektüste yer almayan psikiyatrik ilaç yan etkileri de ortaya çıkabilmektedir. Bunlar bakanlığa bildirilirse ya da bilimsel bir dergide yayınlanırsa, zamanla prospektüse geçmektedirler.
Günümüzde internette sadece psikiyatrik ilaçların değil tüm ilaçların yan etkileri konusunda faydalı ya da faydasız birçok bilgiye rahatlıkla ulaşmak mümkündür. Hastalarımız için yapmaları gereken, aklına takılan ya da yaşadığı yan etkiyi kendi kendine çözmek yerine, psikiyatristine danışarak aydınlanmaktır. Psikiyatrist için önemli olan nokta ise; hastanın yaşadığı yan etkiyi prospektüs ya da herhangi bir bilimsel dergide yazmasa bile dikkate alıp, özenle değerlendirmesidir.
|